Gắn với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh là hệ thống các di tích. Đây là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Hiện nay, bên cạnh những di tích đã và đang được bảo tồn và phát huy giá trị vốn có của nó thì có những di tích xuống cấp cần được trùng tu, tôn tạo.

Đình Trung - di tích lịch sử quốc gia đã bị xuống cấp

Theo thống kê, hiện Nghệ An có khoảng 400 di tích liên quan đến hoạt động cách mạng, nhưng có trên 100 di tích đã trở thành phế tích. Những di tích như đình, đền, nhà thờ họ... từng là trụ sở hoạt động của chính quyền Xô Viết, là địa điểm hoạt động của cơ sở Đảng những năm 1930 -1931. Đó cũng là nơi tập trung đấu tranh, biểu tình của nhân dân; nơi thực dân Pháp tra tấn, xử bắn các chiến sĩ cách mạng. 

 

Đình Trung nằm trong cụm di tích lịch sử làng Đỏ, phường Hưng Dũng. Đây là di tích lịch sử duy nhất trong cụm di tích lịch sử được xếp hạng cấp quốc gia. Trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931, Đình Trung là nơi diễn ra các hoạt động đấu tranh cách mạng của nhân dân ta. Đáng chú ý nhất là vào ngày 27/4/1930, lá cờ đỏ búa liềm đầu tiên được treo lên ở khu vực đình. Cũng tại nơi đây, vào ngày 1/5/1930, người dân làng Yên tham gia biểu tình chống sưu cao thuế nặng, buộc lý trưởng, hào mục nạp con dấu, sổ sách cho làng; là nơi diễn ra cuộc đấu tranh của nhân dân với bọn hào lý để xóa bỏ chính quyền cũ và thành lập chính quyền Xô Viết xã Yên Dũng Thượng vào ngày 30/8/1930. 

 

Đình Trung, chứng tích lịch sử hào hùng của nhân dân Làng Yên, Hưng Dũng. Trải qua bao thăng trầm, biến động của thời gian, sự tàn phá của thiên nhiên đã làm cho đình bị xuống cấp như mái đình thủng dột, các cột gỗ bị mối, mọt tàn phá… mặc dù đã nhiều lần tu sửa, tôn tạo. Lần mới đây nhất, vào năm 2015, đình được Ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh quan tâm đầu tư tu sửa; tuy nhiên, việc sửa chữa này còn diễn ra với quy mô nhỏ lẻ như:  thay một số kèo, lợp một số điểm ngói bị vỡ. 

 

Đình Lương Sơn, di tích lịch sử có giá trị, được xây dựng vào thời Hậu Lê, thuộc thôn Lương Sơn, xã Đặng Sơn cũ, nay là xã Bắc Sơn, huyện Đô Lương. Trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh, đình là nơi diễn ra cuộc mít tinh có quy mô lớn. Là nơi chứng kiến 7 chiến sĩ cách mạng của làng Lương Sơn bị thực dân Pháp và bè lũ tay sai giết hại vào tháng 4/1931. Trải qua nhiều biến động, đình bị xuống cấp trầm trọng. Mặc dù từ năm 2008, đình đã có quyết định tu bổ, tôn tạo, thế nhưng đến nay việc tu bổ vẫn chưa thể hoàn thành. Một số hạng mục chính đã xong, một số hạng mục khác vẫn còn ngổn ngang. Qua tìm hiểu, được biết, nguyên nhân của việc kéo dài thời gian tu bổ, tôn tạo di tích là do thiếu vốn. 

 

Ông Phạm Công Vinh, Phó Trưởng ban Quản lý di tích và danh thắng tỉnh Nghệ An cho biết, di tích cách mạng là nơi giáo dục truyền thống cách mạng, ít gắn với tâm linh nên việc thu hút du khách đến thăm viếng là rất ít. Nguồn xã hội hóa để đầu tư, tu bổ, tôn tạo hạn chế. Trong khi kinh phí ít, số lượng di tích xuống cấp nhiều, quá trình tu bổ, tôn tạo chỉ được ưu tiên một số hạng mục cơ bản, chủ yếu để gia cường, gia cố và ưu tiên kín trên bền dưới...

 

Thiết nghĩ, di tích lịch sử gắn với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh là tài sản quý giá. Với thực trạng các di tích này đang bị hư hỏng, xuống cấp như hiện nay thì việc trùng tu, tôn tạo là rất cấp thiết để góp phần phát huy giá trị của di tích, giáo dục lịch sử cách mạng cho thế hệ trẻ trên quê hương Xô Viết anh hùng.