Là đô thị có vị trí trung tâm của Tỉnh, vấn đề xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị ở thành phố Vinh luôn được Thành ủy quan tâm thực hiện, thể hiện qua Nghị quyết 06 về xây dựng và phát triển văn hóa đô thị. Qua 5 năm thực hiện Nghị quyết đã có sự chuyển biến tích cực về nhận thức trong hệ thống chính trị, làm cho việc xây dựng và giữ gìn cảnh quan đô thị dần trở thành nề nếp, góp phần xây dựng bộ mặt Thành phố ngày càng khang trang, hiện đại. Đây là một trong những nhân tố quan trọng góp phần sớm đưa TP Vinh trở thành Trung tâm kinh tế - văn hóa vùng Bắc Trung Bộ theo tinh thần  Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị.

“Ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền” là câu nói mà nhiều người dân xóm Mỹ Hạ xã Hưng Lộc TP Vinh dùng để kể về gia đình ông Lê Hải Châu và bà Hồ Thị Bình. Vợ chồng ông Châu có tất cả 5 người con, 4 gái, 1 trai. Vốn xuất thân từ sản xuất nông nghiệp nhưng cả 5 người con đều được ông bà cho học hành đến nơi đến chốn, đỗ đạt thành tài và hiện đang công tác trong các ngành an ninh, quân đội và giáo dục. Giờ đây, dù con cái đã yên bề gia thất với 11 cháu nội ngoại nhưng ông bà vẫn hăng say sản xuất phát triển kinh tế bằng các mô hình chăn nuôi kết hợp như nuôi gà an toàn sinh học, chăn nuôi lợn, chim bồ câu mỗi năm cho thu nhập từ 25 đến 30 triệu đồng. Bản thân ông bà và đại gia đình con cháu đều là những thành viên tích cực trong mọi phong trào xã hội tại địa phương. Bởi vậy, trong suốt 5 năm qua, gia đình ông là 1 trong 3363 gia đình văn hoá tiêu biểu cấp phường xã và đại diện cho 252 gia đình văn hóa tiêu biếu được Thành phố tuyên dương khen thưởng. Đây là một trong những tấm gương tiêu biểu hiện hữu, chân thực góp phần nhân rộng hiệu quả phong trào xây dựng gia đình văn hóa trên địa bàn TP Vinh trong những năm qua.

 Cùng với việc nâng cao danh hiệu gia đình văn hóa, thời gian qua TP Vinh còn tập trung nâng cao chất lượng phong trào xây dựng khối, xóm, cơ quan đơn vị văn hóa. Xây dựng phường đạt chuẩn văn minh đô thị và xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn. Năm 2015 toàn thành phố đã xây dựng và công nhận được 260 khối, xóm văn hóa, đạt tỷ lệ 70%. Xây dựng được 985 ngõ phố văn minh. Phong trào xây dựng cơ quan, đơn vị văn hóa được triển khai rộng rãi. Năm 2015 đã có 57 trường học, 53 cơ quan, đơn vị được công nhận đạt chuẩn văn hóa, đạt tỷ lệ 55%. Xây dựng phường đạt chuẩn văn minh đô thị trên cơ sở các tiêu chuẩn quy định theo Quyết định số 1610 của Thủ tướng Chính Phủ với các nhiệm vụ cụ thể về xây dựng và quản lý quy hoạch đô thị. Dự kiến đến năm 2016, sẽ có 5 đến 7 đơn vị đủ tiêu chuẩn được công nhận đạt chuẩn văn minh đô thị. Phong trào xây dựng xã đạt chuẩn văn hóa về nông thôn mới đã huy động xã hội hóa đầu tư xây dựng và hoàn thiện các công trình hạ tầng kỹ thuật, thiết chế văn hóa, thể thao đồng bộ. Đến nay đã có 7 xã đảm bảo tiêu chuẩn và có quyết định công nhận hoàn thành xây dựng nông thôn mới. Trong đó, xã Nghi Liên là đơn vị đầu tiên trên địa bàn TP được công nhận danh hiệu xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn vào năm 2014. Hiện nay, xã và TP đang tập trung triển khai thực hiện các tiêu chí xây dựng mô hình “Xã nông thôn mới kiểu mẫu”

Song song với việc xây dựng các đơn vị văn hóa, TP Vinh còn tập trung phát triển hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở. Đầu tư từ 30% đến 100% nguồn ngân sách cho việc xây dựng đài truyền thanh cơ sở, nhà văn hóa các phường, xã, khối xóm. Đến nay đã có 17/25 phường xã có thiết chế văn hóa thể thao đồng bộ đạt chuẩn theo tiêu chí của Bộ VHTTDL; 98,9 % khối xóm có nhà văn hóa; 100% phường xã có đài truyền thanh cơ sở đảm bảo hoạt động. Thực hiện xã hội hóa đầu tư cho hoạt động văn hóa thông tin thể thao góp phần hoàn thiện và nâng cao chất lượng các thiết chế. Đến nay đã có 544 công trình văn hóa, thể thao được các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, cá nhân đầu tư. Trong đó có 2 sân vận động, 19 sân tập bóng đá, 85 sân bóng chuyền, 345 sân cầu lông, 27 sân tennis, 64 nhà tập luyện, thi đấu. Các công trình xã hội hóa đã góp phần quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu về văn hóa, thông tin, thể thao ngày càng cao của các tầng lớp nhân dân, đồng thời góp phần tạo công ăn việc làm, phát triển kinh tế cho Thành phố.

Xây dựng văn minh đô thị gắn liền với xây dựng văn hóa môi trường hướng tới mục tiêu đô thị xanh- sạch- đẹp. Bởi vậy, cùng với việc xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, TP đã đầu tư quy hoạch đô thị gắn với công tác bảo vệ môi trường. UBMTTQ thành phố vinh và Công ty TNHH Một thành viên Môi trường đô thị Nghệ ký kết phối hợp vận động người dân đổ rác đúng thời gian quy định trên 12 tuyến đường. UBMTTQ các phường, xã đã và triển khai thực hiện kế hoạch, tích cực tuyên truyền, vận động gần 270 cơ quan đơn vị, gần 1.300 hộ gia đình, hơn 890 ki ốt kinh doanh tham gia ký cam kết. Tổ chức “Ngày chủ nhật xanh” vận động toàn dân ra quân tổng dọn vệ sinh môi trường trên địa bàn khu dân cư và đăng ký các mô hình, điển hình “Dân vận khéo”. Vì vậy ý thức trách nhiệm của các tổ chức, hộ gia đình ngày càng được nâng lên, góp phần bảo vệ sức khỏe, từng bước xây dựng thành phố Vinh ngày càng văn minh, xanh - sạch - đẹp.

 Cùng với quá trình đô thị hóa, đời sống vật chất tinh thần của người dân TP ngày một nâng cao, đòi hỏi nhu cầu văn hóa tín ngưỡng tâm linh ngày một lớn. Vì vậy, với hệ thống di tích thắng cảnh vốn có, trong những năm gần đây công tác trùng tu, tôn tạo, phục hồi từng bước được TP hoàn thiện và phát huy. Đến nay TP đã lập dự án và hoàn thành đầu tư xây dựng các di tích trọng điểm với tổng mức đầu tư hàng chục tỷ đồng. Các di tích có quy mô nhỏ được các phường xã chủ động phục hồi tôn tạo cơ bản đáp ứng nhu cầu tâm linh và nhu cầu tham quan tìm hiểu văn hóa lịch sử cho nhân dân. Các lễ hội truyền thống được tổ chức nghiêm túc vừa đáp ứng nhu cầu tâm linh vừa có ý nghĩa giáo dục truyền thống cho người dân Thành phố. Đặc biệt đã hình thành lễ hội đền thờ Hoàng đế Quang Trung thành lễ hội quy mô cấp vùng có sức thu hút lớn để phát triển văn hóa du lịch.

Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 06 của Thành ủy về xây dựng văn minh văn hóa đô thị đã tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức trong hệ thống chính trị. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Nghị quyết vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục: phong trào thi đua xây dựng thành phố trở thành đô thị xanh, sạch, đẹp ở một số cơ quan, phường, xã chưa được quan tâm thường xuyên. Nếp sống văn minh đô thị, văn minh thương mại, văn hóa ứng xử nơi công cộng chuyển biến chậm. Việc chấp hành quy đinh về nếp sống văn hóa đô thị còn chưa nghiêm túc, nếp sống văn hóa, quảng cáo rao vặt còn tồn tại, ảnh hưởng đến mỹ quan và hoạt động đô thị. Hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình đô thị hóa và phát triển dân số nhanh của thành phố. Hệ thống các khu vui chơi, giải trí còn nghèo nàn, chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của nhân dân. Thành phố Vinh đang đứng trước ngưỡng cửa đô thị loại I, để xứng tầm với vị trí Trung tâm kinh tế- văn hóa vùng Bắc Trung Bộ đòi hỏi phải chủ động xây dựng một nền văn hóa đô thị, để nó không chỉ là sản phẩm mà còn phải là động lực của sự phát triển. Bởi vậy, vốn đã thành công với một số công trình khoa học, lại có thời gian trăn trở với Thành Phố trên cương vị Phó bí thư thường trực Thành ủy, năm 2008 tác giả Phạm Xuân Cần đã cho ra đời cuốn sách “Văn hóa đô thị với thực tiễn Thành phố Vinh” góp phần giúp người đọc hiểu rõ hơn về tiến trình xây dựng và phát triển Thành phố Vinh.

Vì vậy, cùng với nhiệm vụ và giải pháp chú trọng xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật đô thị và một số công trình hiện đại mang tính đặc trưng riêng của Thành phố, cần xây dựng nếp sống văn minh đô thị, văn hóa ứng xử nơi công cộng bằng việc xây dựng, thực hiện các tiêu chí văn minh đô thị quy định nội dung chuẩn mực cho các loại hình. Huy động mọi nguồn lực hoàn thiện thiết chế văn hóa thông tin, thể thao đồng bộ, phục hồi tôn tạo di tích lịch sử văn hóa gắn với phát triển du lịch. Đầu tư thỏa đáng vào các công trình dân sinh, khu vui chơi giải trí, vườn hoa, công viên, hồ nước tạo môi trường sinh thái xanh, sạch, đẹp phục vụ tốt nhu cầu văn hóa tinh thần cho nhân dân.

Để triển khai hiệu quả các nội dung của nghị quyết 06 trong giai đoạn 2015-2020, TP cần huy động sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị tạo bước chuyến biến tích cực từ nhận thức đến hành động trong cán bộ đảng viên và các tầng lớp nhân dân về xây dựng và phát triển văn hóa đô thị. Hướng tới mục tiêu “Đô thị văn minh, công dân thân thiện” theo tinh thần nghị quyết đại hội Đảng bộ TP lần thứ XXIII đã đề ra./.

Hương Giang