Gần Tết Nguyên đán Bính Thân 2016, thị trường thực phẩm trên địa bàn TP Vinh trở nên sôi động. Đây là dịp để các cơ sở chăn nuôi tập trung tổng lực tung sản phẩm ra thị trường tìm kiếm lợi nhuận. Không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn, TP Vinh còn là trạm trung chuyển gia súc của các huyện và các tỉnh khác. Vì vậy, đây là thị trường phong phú, đa dạng song cũng khó kiểm soát.

Những ngày này, gia đình anh Nguyễn Thanh Bình – xóm 12, xã Nghi Phú, TP Vinh đang tất bật vỗ béo đàn lợn để chuẩn bị xuất chuồng. Mỗi năm gia đình anh nuôi 4 lứa, khoảng 3 tháng xuất chuồng bán một lần, mỗi lứa từ 30 đến 35 con lợn thịt. Riêng lứa thứ 4 do nhu cầu của người dân dịp tết tăng cao nên anh nuôi nhiều hơn, khoảng 50 con lợn thịt để phục vụ nhu cầu tiêu dùng thực phẩm của người dân trong dịp tết. Anh Bình chia sẻ: Gia đình tôi nuôi theo quy trình khép kín, vệ sinh chuồng trại hàng ngày. Thức ăn chủ yếu là cám và rau nên lợn lớn rất nhanh. Khi xuất chuồng tôi đưa vào lò giết mổ ở Nghi Phú để đảm bảo an toàn giết mổ.

Tại lò giết mổ gia súc tập trung của Công ty TNHH Trường Lan (xã Nghi Phú, TP Vinh), số lượng gia súc đưa vào giết mổ bắt đầu tăng hơn ngày thường. Trung bình mỗi ngày lò giết mổ khoảng 170 – 180 con lợn và 35 con trâu bò, những ngày này tăng trên 200 con lợn, 50 con trâu, bò. Dự báo tết nguyên đán năm nay sẽ cao hơn mọi năm, có thể tăng trên 300 con lợn và gần 100 con trâu, bò/ngày. Anh Nguyễn Văn Trường – Giám đốc Công ty TNHH Trường Lan cho biết: Trước yêu cầu khắt khe của thị trường, việc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm luôn được lò giết mổ Trường Lan đặt lên hàng đầu. Lo ngại lớn nhất đối với các chủ lò mổ là việc người kinh doanh lợi dụng nhu cầu tiêu thụ tăng cao trong dịp tết để trà trộn sản phẩm không an toàn rất khó phân biệt. Tại lò giết mổ Trường Lan luôn có cán bộ thú y túc trực 24/24h để kiểm soát hoạt động giết mổ, đóng dấu và viết phiếu kiểm dịch cho các hộ kinh doanh.

Xã Nghi Phú, TP Vinh là một trong những địa phương có nhiều hộ dân mở các điểm giết mổ gia súc lớn từ trước đến nay. Hiện nay, toàn xã có 1 lò giết mổ và trên 50 hộ dân chuyên hành nghề giết mổ gia súc. Sản lượng thịt từ các điểm giết mổ gia súc ở Nghi Phú cung cấp cho thị trường TP Vinh và các vùng phụ cận chiếm 60%. Tuy nhiên, trên địa bàn chỉ có 1 lò giết mổ gia súc tập trung được cơ quan chức năng cấp phép hoạt động, còn lại là các điểm giết mổ “chui” tại các hộ gia đình. Số hộ dân tự giác chấp hành việc đưa gia súc vào lò giết mổ mới chỉ chiếm 70%. Nguyên nhân chính là do một số hộ dân vì lợi nhuận thường nhập các loại gia súc bệnh, giá rẻ. Để trốn tránh việc kiểm tra của cơ quan thú y, họ tự tổ chức giết mổ ở nhà, sau đó trộn lẫn với thịt sạch bán cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, một số người không muốn đưa gia súc vào lò giết mổ để tránh phải đóng lệ phí. Một số người lúc đầu chấp hành việc đưa gia súc vào lò, nhưng về sau thấy nhiều người không chấp hành nên cũng không đưa gia súc vào giết mổ tại lò. Ông Lê Đăng Trí – Đội trưởng Đội kiểm dịch Trạm thú y TP Vinh chia sẻ: Thời gian qua, công tác quản lý hoạt động giết mổ gia súc trên địa bàn xã Nghi Phú nói riêng và TP Vinh nói chung gặp không ít khó khăn. Do cơ quan thú y chỉ có chức năng kiểm tra kỹ thuật, giám sát dịch bệnh. Còn việc vận động các hộ dân đưa gia súc vào lò giết mổ tập trung là trách nhiệm của chính quyền địa phương. Nhưng, hiện nay, một số phường, xã trên địa bàn thành phố chưa thực sự vào cuộc, còn buông lỏng công tác này và coi đây như là nhiệm vụ của cơ quan thú y. Chính vì vậy, tỷ lệ hộ dân tự giác đưa gia súc vào giết mổ tại lò chưa đạt yêu cầu. Nhiều hộ còn lén lút giết mổ tại nhà, thậm chí có không ít hộ dân do hám lợi đã nhập các loại gia súc bị bệnh với giá thành thấp vào giết mổ. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân dẫn đến nguy cơ phát sinh dịch bệnh trong thời gian qua.

Trên địa bàn TP Vinh hiện nay có 2 lò giết mổ gia súc tập trung tại xã Nghi Phú, xã Hưng Chính và 9 điểm giết mổ tại các phường, xã được cấp phép hoạt động. Trung bình mỗi ngày, các lò và các điểm giết mổ khoảng 250 con lợn, 70 con trâu, bò. Do đặc thù các lò và các điểm giết mổ nằm xa trung tâm thành phố, quá trình vận chuyển gia súc đến lò giết mổ phải chuyên chở bằng xe ô tô tải nhỏ hoặc xe kéo nên các hộ nằm xa lò giết mổ có tâm lý e ngại khi phải vận chuyển gia súc đi xa. Vì vậy, hàng ngày có không ít hộ giết mổ gia súc “chui” vẫn lén lút hoạt động. Đa số các hộ giết mổ “chui” thường hoạt động nửa đêm về sáng để tránh sự phát hiện của các cơ quan chức năng.

Thời điểm cận kề Tết Nguyên đán, việc mua bán, vận chuyển, giết mổ gia súc tăng lên để phục vụ cho nhu cầu sử dụng thực phẩm của người dân. Đây cũng là thời điểm mà hoạt động giết mổ diễn biến khá phức tạp. Trong khi đó, thời tiết thay đổi thất thường là điều kiện thuận lợi cho các mầm bệnh trên gia súc xuất hiện. Vì thế, công tác kiểm tra thú y đang được ngành chức năng chú trọng thực hiện. TP Vinh đã tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành để nắm bắt kịp thời tình hình dịch bệnh, an toàn thực phẩm trước, trong và sau tết. Từ đầu tháng 12/2015, đoàn kiểm tra liên ngành thành phố đã tăng cường kiểm tra, giám sát tại các lò và các điểm giết mổ. Lập trạm gác có thanh chắn ba-ri-e ngay trước cổng vào các lò. Khi xe chở động vật vào phải dừng lại trước trạm gác, cán bộ thú y phun thuốc khử trùng tiêu độc toàn bộ xe và đàn gia súc, kiểm tra tình trạng sức khỏe động vật. Nếu đàn lợn, trâu, bò khỏe mạnh bình thường thì sẽ nâng thanh chắn để xe qua trạm vào lò giết mổ. Còn nếu nghi động vật bị dịch bệnh, sẽ đưa về khu cách ly kiểm tra, xử lý theo quy định. Các điều kiện giết mổ cũng được quan tâm từ khâu vệ sinh lò mổ, thau chậu nước, dao kéo, dụng cụ giết mổ phải đảm bảo an toàn. Sản phẩm trước khi xuất ra khỏi lò được đóng dấu kiểm dịch bằng thuốc tím, có phiếu kiểm dịch ghi rõ ngày, giờ giết mổ do cơ quan thú y cấp.

Tại các chợ, việc kiểm tra sản phẩm thịt gia súc sau khi giết mổ cũng được tăng cường. Đoàn kiểm tra liên ngành đã tổ chức các đợt đi kiểm tra tại chợ đầu mối và các chợ nhỏ lẻ trên địa bàn TP Vinh. Qua kiểm tra phát hiện nhiều hộ kinh doanh trộn lẫn thịt không có dấu kiếm dịch, thịt lợn bệnh vào bán cho người tiêu dùng. Bên cạnh đó, có không ít hộ đưa thịt lợn, trâu, bò giết mổ ở các huyện xuống bán dọc các vỉa hè một số tuyến đường tại các chợ như: Chợ Vinh, chợ Quang Trung, chợ Quán Lau... Đoàn đã phối hợp với Ban Quản lý chợ và chính quyền địa phương xử phạt theo quy định.

Theo ông Nguyễn Tiến Đức, Trạm trưởng Trạm thú y TP Vinh, hiện nay trên địa bàn thành phố vẫn có một số hộ kinh doanh, buôn bán, vận chuyển gia súc chưa chấp hành khai báo và làm kiểm dịch vận chuyển theo quy định, gây khó khăn cho công tác kiểm dịch và tiềm ẩn nguy cơ không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Các chủ cơ sở giết mổ thường tìm cách trốn tránh sự kiểm soát của cơ quan chức năng, tổ chức giết mổ vào ban đêm, luôn đóng kín cửa ra vào. Khi chuyên chở thịt đã mổ, họ luôn đi bằng xe gắn máy nên rất khó phát hiện, bắt giữ tận gốc. Từ nay đến Tết Nguyên đán 2016, cơ quan thú y sẽ tập trung đẩy mạnh kiểm tra các cơ sở giết mổ động vật cũng như buôn bán thịt động vật, đặc biệt là những điểm giết mổ “chui” lợn, trâu, bò không rõ nguồn gốc.

Để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng, đặc biệt trong dịp Tết Bính Thân 2016, Trạm thú y TP sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra liên ngành về an toàn vệ sinh thực phẩm, an toàn vệ sinh thú y tại các điểm, cơ sở kinh doanh, buôn bán, giết mổ động vật. Đồng thời tổ chức giám sát chặt chẽ việc chăn nuôi, tăng, tái đàn gia súc tại các trang trại, gia trại và hộ gia đình, phát hiện sớm các ổ dịch bệnh để kịp thời bao vây, dập tắt không để dịch bệnh lây lan. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân nâng cao ý thức về an toàn vệ sinh thực phẩm, không tiêu thụ, sử dụng các sản phẩm thịt không rõ nguồn gốc, thịt không có dấu kiểm dịch của cơ quan thú y.

Võ Huyền