Chùa Diệc còn gọi là Diệc Cổ Tùng Lâm, hay Diệc Cổ Tự. Chùa Diệc được khởi dựng từ cuối thời Trần. Tên chùa được mượn ý trong kinh Phật, “diệc bộ diệc xu” nghĩa là cùng bước theo cùng chạy theo. Tương truyền thì tên chùa gắn liền với tích đàn chim diệc do trời phái xuống làm mưa, tưới mát đồng ruộng, ao chuôm, giúp người dân thoát khỏi cảnh hạn hán. Vì thế chùa được đặt tên là chùa Diệc. Từ xa xưa, chùa vốn là trung tâm tu học, tâm linh tín ngưỡng bậc nhất TP.Vinh. Ngôi chùa gắn với bao biến thiên của lịch sử, với bao nhiêu sự kiện trọng đại của vùng đất này. Trải qua nhiều thế kỷ, chùa được trùng tu xây dựng nhiều lần, từng là trung tâm văn hóa tín ngưỡng quan trọng ở xứ Nghệ, nhưng nay chỉ còn cổng tam quan và hai bia đá phủ đầy rêu phong theo mưa nắng thời gian.

Năm 1950, chùa Diệc là trụ sở hành chính của Hội Phật giáo Liên hiệp Liên khu IV. Dưới thời Pháp thuộc, chùa Diệc từng là điểm liên lạc bí mật cùa nhà chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Đội Cung… Tại ngôi chùa này đã diễn ra lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh và tìm thấy bản gốc Văn Chiêu hồn của thi hào Nguyễn Du vào năm 1926.

Bom đạn rải thảm khiến kiến trúc chùa Diệc không còn như ban đầu. Nay chùa còn bị chiếm dụng phần lớn diện tích để xây khách sạn, nhà hàng, quán bia, quán ăn… ảnh hưởng đến cảnh quan ngôi chùa, một không gian tâm linh của người xứ Nghệ.

Ngày 25.2.2013, UBND tỉnh Nghệ An đã có quyết định số 642/QĐ-UBND-NC phục hồi chùa Diệc. Ban Trị sự GHPG tỉnh Nghệ An cũng có quyết định số 09/QĐ-BTS, ngày 3.11.2013 bổ nhiệm Thượng tọa Thích Thọ Lạc về trụ trì chùa Diệc. Từ ngày đó, ngôi cổ tự ngày càng hưng vượng, các phật tử gần xa dần dần quy tụ tu học phật pháp ngày càng đông. Thể theo nguyện vọng của thập phương phật tử, được sự hướng dẫn của Giáo hội và sự cho phép của các cấp chính quyền địa phương, Ban xây dựng Tùng Lâm Diệc cổ đã quy hoạch tổng thể và được UBND tỉnh Nghệ An chính thức phê duyệt quy hoạch chi tiết tại quyết định 614/QĐ-UB-NC-XD, ngày 10.2.2015. Nơi đây sẽ là công trình văn hóa tâm linh loại 1 của TP.Vinh trong tương lai gần. Thượng tọa Thích Thọ Lạc cho biết: “Đây là việc làm vô cùng lớn lao, đòi hỏi sự đồng lòng, đồng sức của mọi người mới có thể thành công được. Cổ đức có câu: “Đạo pháp xương minh do tăng già hoằng hóa / Thiền môn hưng thịch bởi đàn việt phát tâm”. Ngôi cổ tự một thời từng là niềm tự hào của người dân thành Vinh đã và đang được đánh giá, bảo quản đúng theo giá trị của nó.

Cùng thời điểm này, Ban Trị sự GHPG Nghệ An sẽ tổ chức lễ đặt đá xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Yên Thành (chùa Gám), khởi công hạng mục tượng đại Phật an quốc (ngày 4.4); Động thổ khởi công xây dựng Đại hùng Bảo điện Di tích lịch sử Văn hóa Quốc gia chùa Cần Linh và công bố ngôi chùa Việt Nam linh thiêng cổ tự (ngày 6.4).